دکتر سلام

یک پژوهشگر حوزه اعتیاد، ترویج آموزش مهارت‌های زندگی در جامعه را برای توسعه پیشگیری و مهار اعتیاد ضروری خواند و عنوان کرد: متاسفانه ارائه آموزش این مهارت‌ها که در پیشگیری از اعتیاد نقش اساسی دارد، برای گروه‌های هدف و در معرض خطر جامعه مغفول مانده است.

حمیدرضا دائمی در نشست هم‌اندیشی هفتگی ستاد مبارزه با مواد مخدر که تحت عنوان «تاثیر ارتقای مهارت‌های زندگی (مهارت‌های قاطعیت) در تغییر نگرش دانشجویان نسبت به سوءمصرف مواد» با حضور جمعی از پژوهشگران و فعالان حوزه مبارزه با مواد مخدر و اعتیاد در بخش پیشگیری و درمان برگزار شد، گفت: این پژوهش در میان ۷۶ نفر از دانشجویان دانشگاه‌های علامه‌طباطبایی و تهران انجام شد که ۳۹ نفر از دانشجویان دانشگاه تهران تحت برنامه آموزشی مهارت‌های قاطعیت و ۳۷ نفر از دانشجویان دانشگاه علامه طباطبایی نیز در گروه کنترل قرار گرفتند.

دائمی هدف از اجرای این پژوهش را بررسی تاثیر آموزش مهارت‌های زندگی به ویژه مهارت قاطعیت (نه گفتن قاطعانه به پیشنهادات سوءمصرف مواد) در تغییر نگرش افراد نسبت به سوءمصرف مواد و تغییر در ابعاد عاطفی، شناختی و رفتاری افراد نسبت به مصرف مواد مخدر و اعتیادآور ذکر کرد و گفت: افزایش خودباوری، ارتقای اعتماد به نفس، شناخت توانمندی‌های فردی، توانایی نه گفتن به دیگران، تصمیم‌گیری‌های درست در مواقع حساس و کاهش اضطراب و افسردگی از جمله نتایج مثبت یادگیری مهارت‌های زندگی به ویژه مهارت قاطعیت است.

این پژوهشگر حوزه اعتیاد با تاکید بر این که تقویت نگرش منفی نسبت به سوءمصرف مواد مخدر و اعتیادآور یکی از محورهای اصلی هدف‌گذاری برای آموزش مهارت‌های زندگی به گروه‌های هدف جامعه است، اظهار کرد: تحقیقات نشان داده است که عزت نفس پایین و ناسازگاری با اجتماع، زمینه‌ساز بروز آسیب‌هایی چون فساد و اعتیاد است. از این رو، آموزش مهارت‌های زندگی به عنوان عاملی برای کنترل این آسیب‌ها باید در جامعه تقویت شود.

وی بیان کرد: در بیشتر موارد فرد معتاد به دلیل آگاهی نداشتن از چگونگی برخورد با شخص تعارف کننده مواد، به سوی مصرف مواد گرایش می‌یابد و سرانجام با اصرار او به ادامه مصرف به یک فرد معتاد تبدیل می‌شود، اما همین فرد از طریق آشنایی با مهارت‌های زندگی می‌تواند در مقابل این پیشنهادات رفتار مناسبی ارائه و باقاطعیت پاسخ منفی دهد.

دائمی همچنین با افزودن این مطلب که با یادگیری مهارت‌های قاطعیت، تصمیم‌گیری درست و تفکر نافذ می‌توان در مقابل وسوسه یا پیشنهاد مصرف مواد از سوی دیگران بالاخص همسالان مقاومت کرد، تاکید کرد: بر اساس یافته‌های این پژوهش، میان آموزش مهارت‌های زندگی از جمله مهارت قاطعیت در «نه گفتن» و پیشگیری از ابتلا به سوءمصرف مواد مخدر و اعتیادآور رابطه معنادار مستقیم وجود دارد.

وی مهارت‌های زندگی را مجموعه‌ای از ۱۰ مهارت اصلی ارتقای رفتار شخصی و اجتماعی عنوان کرد و گفت: یکی از شاخص‌ترین مهارت‌های زندگی، این است که فرد بیاموزد که در مقابل پیشنهاد سوء‌مصرف مواد یا حتی مصرف دخانیات، پاسخش به فرد پیشنهاددهنده با قاطعیت، منفی باشد و البته این مهارتی است که قطعا فرد با یادگیری آن می‌تواند در بسیاری برهه‌های زندگی از پس پیشنهادهایی با بار منفی برآید.

این پژوهشگر حوزه اعتیاد همچنین با تاکید بر این که آموزش مهارت‌های قاطعیت و افزایش عزت نفس افراد از بروز اعتیاد در یادگیرندگان این آموزش‌ها جلوگیری می‌کند، مهارت «قاطعیت» را به عنوان یکی از اصلی‌ترین شاخص های مهارت‌های زندگی توصیف کرد که به واسطه آن نوجوانان و جوانان در سایه آموزش این مهارت، می‌توانند راه‌های موثری را برای حل تعارضات و مشکلات فردی و اجتماعی خود پیدا کنند.

دائمی این موضوع را نیز خاطرنشان کرد که آموزش مهارت‌های زندگی ابتدا باید در گروه‌های در معرض خطر و آسیب‌پذیر که در سنین حساس هستند از جمله نوجوانان و جوانان مورد توجه قرار گیرد، چرا که در حقیقت، ایمن‌سازی این گروه‌ها، ایمن‌سازی کل جامعه در مقابل آسیب‌هایی چون فساد و اعتیاد را در پی خواهد داشت. از این رو، خانواده‌ها و مسوولان نهادها به ویژه آموزش و پرورش و دانشگاه‌ها باید به این واقعیت با توجه و تمرکز بیشتری نگاه کنند.

وی در پایان یادآور شد: دانشجویان به عنوان گروه نمونه برای انجام این پژوهش انتخاب شدند، اما در اصل یافته‌های این پژوهش که عمده‌ترین آن تاثیر آموزش مهارت‌های زندگی در پیشگیری از اعتیاد است، به کل جامعه قابل تعمیم است.

منبع: نیک صالحی